Books

Over het belang van triggerwarnings en het welzijn van lezers

Ik had er voor het lezen van Dit is hoe het ging van Astrid Boonstoppel nog nooit zo goed over nagedacht, maar nadat ik ontzettend veel nachtmerries heb gehad en nog steeds tob over dat boek en alles wat erin gebeurd is, moest ik er wel eens over nadenken. En dat deed ik en daarom deel ik dit vandaag met jullie.

Iedereen heeft dingen meegemaakt in het leven en dat is allemaal verschillend voor iedereen. Dingen waar ik zo over lees, kunnen heel confronterend zijn voor anderen en omgekeerd. Terwijl uitgeverijen meer boeken durven uitgeven met zeer heftige/confronterende/upsetting inhoud, blijft de zorg voor lezers (vaak jongeren) die de boeken lezen en kopen achterwege.

Wat zijn triggerwarnings?

Ik wil je nu iets eerlijks vragen. Heb je zelf nog nooit een boek gelezen die precies de verkeerde snaar heeft geraakt? Had je graag geweten dat er bepaalde content in het boek zat? Had je graag willen kiezen om zoiets te lezen?

In Nederland en Vlaanderen is het begrip best onbekend, want eigenlijk gebruiken uitgeverijen (of andere bedrijven) die heel weinig of zelfs nooit. Triggerwarnings zijn eigenlijk korte woorden in het begin of op de cover van het boek die lezers ervoor waarschuwen dat het boek over bepaalde dingen gaat die confronterend kunnen zijn voor bepaalde lezers. Een voorbeeld uit Are We All Lemmings and Snowflakes? van Holly Bourne (op pagina 1 van het boek):

Are We All Lemmings and Snowflakes? is a work of fiction but it deals with many real issues including suicidal behavior, mental health conditions including depression and mania, and discussion of sexual assault.

Links to advice and support can be found at the back of the book.

Lezers die slachtoffers zijn van seksueel misbruik, die zelf depressief zijn of worstelen met suïcidale gedachtes, willen misschien helemaal geen boek lezen waar dat allemaal in te vinden is, kunnen er echt heel erg door geraakt worden of het kan symptomen oproepen. Met zo’n goede waarschuwing weet een lezer dat het misschien beter is om het boek niet te lezen én kan de lezer tenminste zelf kiezen of hij/zij/hun dat wil.

‘Wij willen de plot van het boek niet verraden.’

Dat is het antwoord dat je krijgt wanneer je er een uitgeverij op aanspreekt. Dat is het antwoord dat ik kreeg toen ik Blossom Books een mail stuurde over Dit is hoe het ging. Niet alleen hier in de Lage Landen, maar soms ook in de US/UK krijg je hetzelfde antwoord. Niet alle uitgeverijen of auteurs houden er rekening mee, maar ik kan je wel vertellen dat ze in het buitenland toch al veel verder staan op het vlak van welzijn van lezers en het toevoegen van triggerwarnings.

Bovendien vind ik het best wel makkelijk om te zeggen dat de plot belangrijker is. Alsof een die ene zin zoals hierboven meteen de hele plot van Are We All Lemmings and Snowflakes? heeft verklapt. Ik vind van niet, helemaal niet. En in Dit is hoe het ging zou dat ook perfect gaan, bijvoorbeeld:

Dit boek is een fictief werk, maar bevat wel inhoud die sommige lezers pijnlijk kunnen vinden zoals slut shaming, body shaming, pesten, seksueel misbruik, mishandeling, homofobie, depressie en zelfmoord.

Over leeservaring en verkoopcijfers

Het ding is: elke lezer heeft een andere leeservaring en dat moet ik mezelf soms ook eens herinneren. Niet iedereen vindt hetzelfde boek goed, bijvoorbeeld. Dus niet iedereen zal geraakt worden door een boek op dezelfde manier. Het is een kleine moeite om als uitgeverij of als schrijver de stap te nemen om lezers van slechte gedachtes te behoeden, ook als dat misschien iets weggeeft van de inhoud.

Ook als je afkomt met: ‘In andere boeken wordt dat helemaal niet gedaan. Dus ik doe het ook niet.’ Wel, er moet altijd iemand de eerste zijn die verder denkt dan alleen de verkoopcijfers en een boek in het rek zetten. Er moet altijd iemand eerst zijn die zegt: ‘Nee, we kunnen het ook anders en beter doen.’ (Trouwens, ik zou een boek juist liever kopen als ik wist dat de uitgeverij of auteur een triggerwarning op het boek heeft gezet. Dat geeft een gevoel van vertrouwen.)

Wel, er moet altijd iemand de eerste zijn die verder denkt dan alleen de verkoopcijfers en een boek in het rek zetten.

Het is zo dat er in het buitenland al lijsten worden bijgehouden door bloggers, dus op het internet kan je veel vinden. Helaas is het jammer dat de nietsvermoedende lezer die een boek koopt in de boekenwinkel daar soms niet veel aan heeft. Uitgeverijen en schrijvers zouden ook een stap moeten zetten. Het is een kleine stap (weg van het traditionele pad in de uitgeefwereld) die een heel grote impact kan hebben op jouw lezers. Het zorgt voor een veilige leesomgeving waar de mentale gezondheid van jongeren die vaak nog heel kwetsbaar zijn, wordt gewaarborgd.

Dus, laat me weten in de comments wat jij ervan vindt! Maar laat het ook aan anderen (in recensies/online/mailtjes naar uitgeverijen) weten wanneer jij een boek hebt gelezen waar er absoluut wel een trigger warning in had mogen staan.

Meer blogs over triggerwarnings:

Info over trigger warnings (Kladblog)

Discussie: moeten er trigger warnings komen op (YA-)boeken (Kladblog)

16 thoughts on “Over het belang van triggerwarnings en het welzijn van lezers

  1. Ik vind dat je helemaal gelijk hebt. Ik ga een boek niet afkeuren omdat er een triggerwarning opsta, maar weet tenslotte wel waar ik aan begin. En het verklapt het plot helemaal niet, integendeel, ik ga net aandachtiger lezen om de eventuele signalen te kunnen oppikken die tot het plot kunnen leiden.

    Ik moet eerlijk toegeven dat dit de reden is dat ik niet meer naar 13 reasons why kijkt. De trigger warnings op Netflix zijn ook heel zwakjes en nu ik er aan terug denk kom ik nog altijd ongemakkelijk van de laatste aflevering van s2. Nee dat ging er over voor mij en ben daar echt lang niet goed van geweest omdat het allemaal op mijn netvlies gebrand stond.

    Mooie blog en mooi dat je hier durft voor uit te komen. Heel jammer dat BB zo reageerde, maar je hebt het gemeld en misschien nemen ze je opmerking wel mee naar de toekomst.

    1. Ja, inderdaad en dan weet je ook meteen als je er mentaal klaar voor bent of als je het überhaupt wel zo wilt. Daar ben ik wel voor eigenlijk!

  2. Ik heb juist Clavis gemaild over dit onderwerp en jouw blog erin vermeld (nav meer gelukkig dan niet)! Hij is echt sterk en ik ben het er volledig mee eens. Soms wil je een boek niet lezen of ben je mentaal beter voorbereid en dat maakt het makkelijker om ervan te genieten.

  3. Ik hoorde dat Meer Gelukkig Dan Niet echt wel een trigger warning had mogen hebben, maar Niet Te Stoppen enSteeds verder weg ook wel. Ik moet er ook echt op gaan letten in recensies, maar het zit nog niet in mijn systeem. Too Late van Colleen Hoover kan ook niet zonder eigenlijk.

    1. Ik denk dat ik het ook ga beginnen toevoegen in mijn recensies, maar ik lees ook voor mijn plezier en heel erg veel, dus ik vrees dat ik soms niet het juiste lijstje aan triggerwarnings voor élk boek kan geven.

  4. Volgens mij staat er in DIHHG wel een soort waarschuwing op het schutblad/in de colofon of in de flaptekst? Don’t quote me on this maar ik weet dat daar wel serieus over nagedacht is bij Blossom.

    Verder vind ik dit een hele moeilijke kwestie. Ik ben zelf ook super gevoelig en ik kan me helemaal vinden in het ‘soms dagen van slag’ of trauma argument, maar tegelijkertijd denk ik ook dat het onrealistisch is om alle verantwoordelijkheid voor gevoeligheden bij de auteur of uitgever neer te leggen. We kunnen niet verwachten dat de wereld zachte wanten aantrekt, uiteindelijk zullen we onszelf moeten beschermen tegen onze eigen kwetsbaarheid. Ik kan me voorstellen dat een trigger warning een beetje de wind uit de zeilen haalt voor een minder gevoelige lezer (ik denk bijvoorbeeld dat ‘Waar het licht is’ van Jennifer Niven voor mij minder impact had gehad als ik was gewaarschuwd over het plot), of dat auteurs zich tegengehouden voelen om over bepaalde onderwerpen te schrijven en dat lijkt me ook niet optimaal. However, misschien is het voor YA wel belangrijk dat er transparantie is over bepaalde onderwerpen, maar ik ben 25, dus ik kan niet voor tieners invullen of ze wel of niet gewaarschuwd zouden willen worden voor iets.

    TL;DR: Ik voel me heel dubbel over trigger warnings, maar ik heb zelf geen goede oplossing dus ??‍♀️

    1. Ja, ik weet dat Blossom Books erover nagedacht heeft en in het voorwoord van DIHHG staat er ook in dat het een ‘hevig boek’ is en zeer psychologisch. Maar dat kon zoveel betekenen en dat was best wel misleidend. Natuurlijk moeten we niet altijd zachte wanten aantrekken en daar geef ik je echt helemaal gelijk in, maar transparantie vind ik in YA wel heel erg belangrijk. En er mag zeker over alle soorten onderwerpen geschreven worden! Amen voor dat! Natuurlijk ligt niet altijd de verantwoordelijkheid voor die ongevoeligheden bij de uitgever, maar als er helemaal niets in de flaptekst staat én in het voorwoord die expliciet voor iets waarschuwt, dan vind ik dat een triggerwarning wel op z’n plaats is. Een héél goede oplossing is er niet echt, maar ik heb het in sommige boeken echt gemist. Zeker als het over zulke emotionele en triggerende onderwerpen gaat.

  5. Ik vind het een lastige, eigenlijk wat Rosa hierboven ook al benoemd.
    Ikzelf vind het soms juist heel belangrijk om als lezer een schok te kijken. Emoties maken voor mij een verhaal nog meer indruk maken… Aan de andere kant vermijd ik de serie van 13 reasons why omdat er een zelfmoordpoging heel dichtbij mij heeft plaatsgevonden. Het boek heb ik echter wel gelezen en daar had ik geen moeite mee. Maar de serie, nee, die heb ik na 5 minuten afgezet.
    Wat het zo lastig maakt is dat het heel moeilijk te bepalen is wanneer iets een bepaalde grens over gaat omdat deze grens voor iedereen anders is. Veel jongeren moeten bijvoorbeeld ook literatuur lezen op school waar je ogen haast van uit je kassen knallen, maar daar staat ook geen trigger warning op. Deze boeken zijn zo sociaal geaccepteerd dat iedereen er de schouders voor ophaalt, terwijl ik geregeld haast traumatische verhalen van leerlingen hoor.
    Ik vind het gewoon een heel lastig onderwerp, want ondanks mijn ervaring met zelfmoord, word ik niet getriggerd, terwijl anderen er misschien enorm veel last van hebben. Het is aan iedereen zelf om te bepalen wat hij/zij zelf aankan. Gelukkig hoef je een boek nooit uit te lezen als je dat niet wilt. Maar ik snap ook wel dat er voor sommige lezers wel enorm veel behoefte is aan een trigger warning. Ik heb geregeld leerlingen aan mijn tafel die specifiek vragen om boeken waar bepaalde thema’s juist niet in voorkomen. Dat vind ik echt heel goed van ze en ik ben blij dat ik daar dan in kan helpen.

    Ik denk dat er niet echt een oplossing is waar iedereen meteen gelukkig van wordt, maar het is zeker belangrijk om er bij stil te staan en de discussie aan te kaarten. Alleen dan ervaart een auteur/uitgever hoeveel behoefte er daadwerkelijk naar is. Het is heel belangrijk dat deze zaken serieus worden genomen: ik denk dat het soms namelijk heel moeilijk in te schatten is wanneer iets te heftig is. Juist daarom moeten die kreten niet genegeerd worden.

    Bij sommige Engelse pockets staat achterop welke thema’s er in voorkomen – ook de triggers geloof ik en ik denk dat dit wel een oplossing kan zijn. Het is subtiel, maar lezers weten het wel te vinden omdat het altijd op een vaste plek staat (naast de streepjescode geloof ik). Sowieso vind ik dat bij heftige thema’s er achterin zeker een lijst met telefoonnummers/chatboxen/mailadressen moet komen te staan, zowel de Vlaamse als de Nederlandse. En dat er daarin geen fouten gemaakt mogen worden als 113 als telefoonnummer.

    1. Ik ben het helemaal met je eens eigenlijk! Het is zo dat emoties net het boek beter maken, maar het is ook fijn om te weten dat je als lezer bijvoorbeeld op de achterflap of op de eerste pagina van het boek terecht kan voor een kleine waarschuwing over sommige onderwerpen. Zeker als je zomaar een boek koopt in de boekhandel of in de bibliotheek bijvoorbeeld. Het hoeft niet op elk boek te staan, maar op de boeken waar er een vage flaptekst is, zouden die kleine woorden echt wel kunnen helpen. Iedereen heeft andere levenservaringen en ervaart niet hetzelfde. Ik denk echt dat heel veel mensen er baat bij hebben. Niet bij alles, maar zeker bij boeken die heftige emotionele en expliciete scènes bevatten.

      Ik hoop dat uitgeverijen hier serieuzer mee om zullen gaan, zeker omdat het in andere landen wél kan. Hopelijk kunnen we daar dan met z’n allen iets aan doen.

      1. Ja precies! Het zou fijn zijn als de boekenwereld meebeweegt naar de behoefte van de lezer. Daarom vind ik het belangrijk dat lezers die er last van hebben dit aangeven.
        Ook vind ik het in sommige gevallen – zoals een halve rel om Leigh Bardugo’s Ninth House – ook deels de verantwoordelijkheid van de lezer om af en toe iets meer uit te zoeken over een boek. Lezers die er klakkeloos vanuit gingen dat dit ook een YA zou zijn, hebben duidelijk niet goed opgelet, omdat ruim van te voren al werd aangekondigd dat dit een boek voor volwassenen zou zijn met duistere thema’s.

        Persoonlijk haal ik – net als Nikita – er juist ook wel steun uit wanneer ik over een personage lees wat iets heftigs meemaakt wat ik ook heb ervaren. Dan voel ik me begrepen en minder alleen. Ook hoop ik altijd dat – wanneer het bijvoorbeeld over homofobie gaat – dat het lezers de ogen kan openen dat bepaald gedrag niet oké is. Ik vind het prettig dat ik die steun kan ervaren en soms vind ik het soms ook wel fijn om daar emoties bij te voelen (ik schaam me niet voor tranen) en persoonlijk heb ik niet zo vaak behoefte aan een trigger warning (ik praat veel over boeken in mijn omgeving, dus ik ben er vaak al van op de hoogte voor ik aan een boek begin en aan de hand van die gesprekken bepaald ik of ik een boek wil lezen of niet.. eigenlijk dus ook een soort trigger warning). Toch heb je helemaal gelijk dat niet alle lezers die luxe hebben en dat veel lezers zelf iets oppakken in de boekhandel of bibliotheek en dat er een enorme behoefte kan zijn aan die ene kleine waarschuwing.

        Korte samenvatting: het is superbelangrijk dat dit soort discussies openbaar zijn en bekend raken bij uitgevers, auteurs, boekverkopers, bibliothecarissen, docenten en ook bij lezers en dat lezers die een trigger warning nodig hebben dit ook verdienen. Of dit nu op het boek, in het boek of mondeling wordt overgebracht.

  6. Ik ben zelf herstellende van psychische problemen maar lezen is mijn escape. Als een hoofdpersonage echter iets doormaakt wat ik zelf doormaakte, is dat voor mij geen trigger maar juist een steun. Maar ik begrijp heel goed dat dat bij anderen wel een trigger kan zijn. Misschien een stom voorbeeld, maar als ik geconcentreerd aan het lezen ben en er wordt beschreven dat de hoofdpersonage zijn social media checkt dan heb ik ineens ook daar zin in. Maar dat is onschuldig en daar vallen geen gewonden of wat dan ook. Als zoiets simpels al aanzet tot actie, dan kan ik me best voorstellen dat bijvoorbeeld een boek over automutilatie of andere onderwerpen zoals jij ze aan bod liet komen dat effect ook kunnen hebben. Dus ik vind het eigenlijk wel een goeie zaak als daar een waarschuwing bij komt. En wat betreft verkoopcijfers en geld? Er zijn heel veel zaken in het leven waar dat niet het belangrijkste is. Het welzijn van de lezer zou altijd op nummer een moeten staan. Want van mentale problemen kan je de rest van je leven de littekens en schade voelen, daar kan ik helaas van meespreken. Mooi artikel en goed dat je hierover nadenkt Audrey

    1. Dat vind ik nu ook en blij dat je ook aanhaalt dat het een steun kan zijn! Niet alle gebeurtenissen zijn triggers voor anderen, maar juist een steun. Dat vind ik ook altijd heel belangrijk in boeken als dat er te vinden is. Maar iedereen beleeft op een andere manier en dan is een triggerwarning wel altijd een heel goede oplossing om mensen te beschermen. Bedankt voor het compliment, Nikita!

  7. Fijn artikel om te lezen Audrey! Hij staat er al een tijdje op zie ik, maar zeker niet minder actueel. De reden dat ik dit artikel nu pas heb gelezen is omdat ik voor mijn eigen boek er heel erg mee bezig ben geweest (De nieuwe Wendy). Voor het uigeven heb ik de vraag gesteld of het nodig was een trigger warning te vermelden, en niemand vond het nodig. Achteraf heb ik er toch kritiek op gekregen dat ik diegene heb overrompeld met toch wat zware thema’s. Daaraan heb ik toch gemerkt hoe persoonlijk dit is en dat iedereen er duidelijk anders in staat. Uit liefde voor mijn lezers heb ik het (aangezien mijn boek al gedrukt is) op deze manier opgelost: een speciale pagina op mijn website waar ik alle trigger warnings van mijn boek(en) plaats. En ook in de toekomst wil ik hier rekening mee houden, al zijn het misschien maar een paar die zich eraan zullen storen. Het is als auteur/uitgever wegens verkopen/marketing inderdaad een lastige overweging. Maar dat heb ik nu aan de kant gezet. Sommige dingen zijn belangrijker dan geld!

    Groetjes, Jami Leigh

  8. Hoi!
    Ik ben deel van een uitgeverij en ben juist aan het zoeken naar de juiste manier om het wél toe te voegen aan het boek. Op die manier kwam ik bij je artikel.
    Wat zet je alle redenen om het wel te doen goed uiteen! Dit doet me goed en laat me weten dat we een juiste beslissing maken om een vermelding te doen.

    Ik zou graag een variatie gebruiken van jouw zinnen: “Dit boek is een fictief werk, maar bevat wel inhoud die sommige lezers pijnlijk kunnen vinden zoals slut shaming, body shaming, pesten, seksueel misbruik, mishandeling, homofobie, depressie en zelfmoord.”
    Wil je me laten weten of dat in orde is.

    Ontzettend goed dat er beweging komt in mentale gezondheid. Het is enorm belangrijk dat dit geen taboo meer wordt om over te praten en ik ben blij om die verschuiving mee te maken!

    Groetjes,
    Margreet

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.