Books

Mijn lijstje van woorden die Vlamingen écht haten in Nederlandse vertalingen

Ik zal het eerlijk bekennen: ik hou van vertalingen, maar sommige zijn echt verschrikkelijk. Het gaat me dan vooral niet om de schrijf- of taalfouten, woordgrapjes die verkeerd vertaald zijn of personages die omgewisseld zijn. Maar voor mij is een goede vertaling een vertaling die zowel goed kan gelezen worden door Nederlanders als Vlamingen… En daarbij is er nog wat werk aan de winkel.

Ik geef toe, het Vlaams dialect is soms onverstaanbaar voor Nederlanders. Ik ben er zelf dan ook al een paar keer op aangesproken. Dingen als frigo of microgolf verstaan Nederlanders helemaal niet. Als Vlamingen een boek schrijven moeten ze dan ook héél veel aanpassen. Zo moest bijvoorbeeld Sylvia Van Driessche voor Liefdestips aan Mezelf heel wat woorden zoals koersfiets of kussen vervangen door een beter alternatief.  Maar eerlijk toegeven: omgekeerd gebeurt het niet, of toch bijna niet. Vaak – veel te vaak – kom je als Vlaming woorden tegen die een Nederlander wel frequent gebruikt, maar waarvan wij nog nooit gehoord hebben en dat verpest altijd weer mijn leeservaring.

1. Op die fiets (In meerdere boeken) 

Kijk, ik weet dat héél veel NL’se bloggers en Nederlanders deze zegswijze gebruiken, maar toen ik het voor het eerst las, moest ik het tien keer lezen én opzoeken. Ik had totaal geen idee dat het iets betekende zoals op die manier. Niemand in Vlaanderen gebruikt dat, echt niemand. Waarom is het dan zo moeilijk om op die manier te gebruiken of een ander alternatief? Trouwens zou ik het wel niet erg vinden als het bijvoorbeeld zou gebruikt worden in een boek dat zich afspeelt in Nederland, omdat dat juist wel in de wereld past.

2. Wat heb ik nou aan m’n fiets hangen? (Als het waar is van Tara Altebrando) 

Ik kan niet ontkennen dat ik niet zo’n fan ben van figuurlijk taalgebruik én fietsen. Die combinatie slaat niet zo aan. Uit de context kan je meestal wel afleiden waarover dit gaat, maar niemand in België zegt dit in een zinnig gesprek. Niemand.

3. Dat ziet er kek uit (Als het waar is van Tara Altebrando) 

Ik denk dat dit ongeveer drie keer in het boek stond en ik werd er gek van. Gewoon omdat ik niet echt kon afleiden of het personage nu bedoelde dat het er leuk uitzag of dat het lelijk was. Ik weet het nog steeds niet en dat is gewoon echt erg.

4. Kloteharses (Kies voor mij van Jennifer L. Armentrout) 

Dit is een scheldwoord en als je dit tegen een Belg zou zeggen, lacht die je gewoon recht in je gezicht uit. Zo belachelijk klinkt het voor ons in de oren.

5. Patat gaan eten (Zowaar overal) 

Kijk, ik snap heus wel dat er heel veel taalverschillen zijn, maar als echte Belg vind ik deze nog het ergste om in een boek tegen te komen dat zich in Amerika afspeelt. Amerikanen zeggen ook gewoon frietjes tegen frietjes én geen patat (wat overigens de groente is…).  Ik zou alleen al liever de Engelse versie willen lezen omdat ik dan niet het beeld van een hoofdpersonage die een hele ongepelde patat in zijn mond steekt, moet zien.

6. De bajes (Aristoteles en Dante van Benjamin Alire Saenz) 

Oké, dit is er eentje dat ik echt heb moeten opzoeken op het internet én – o dank u wel – Google vertelde me dat het een gevangenis is. Dat had ik nu eens niet verwacht. Uit context kan je veel afleiden, maar dat is zo stom. Waarom kun je niet gewoon gevangenis gebruiken in plaats van zo’n woord? Oké, misschien had de schrijver in de Engels een soort slang gebruikt om gevangenis te omschrijven en dat de vertaler dan net zoiets heeft proberen te doen in het Nederlands. Helaas is voor mij het effect er wel een beetje van verloren gegaan.

7. Dit is echt bagger 

Dit wordt zoveel gebruikt in Nederland en hé, ik snap het, want Vlamingen hebben ook wel zo hun eigen uitdrukkingen. Maar toch, telkens weer als ik dit woord tegenkom in een boek moet ik luidop lachen. Het klinkt goed in de mond, maar niemand hier zegt het.

8. Een potje janken 

Oké, ik weet wel wat dit betekent, maar  sweet lord, ik haat deze uitdrukking echt. Mensen in België gebruiken nooit deze woorden om mensen die veel aan het huilen zijn te beschrijven én ik hoor ze het ook niet zeggen. Ik denk dat je het misschien wel in schrijftaal sporadisch zou kunnen tegenkomen, maar zeggen? No way.

9. Watsgeburt (Als het waar is van Tara Altebrando) 

Moest het personage dit gezegd hebben in de straten van Amsterdam, dan zou ik dit geloofwaardig gevonden hebben. Alleen speelde het boek zich af in Amerika én daar kennen ze de Jeugd van Tegenwoordig niet echt. En zelfs dan nog… Ik had nog nooit zo gelachen als toen.

Een warme oproep!

Liefste uitgeverijen én vertalers,

Hoe denken jullie hierover?

Liefste (Vlaamse) lezers,

Wat denken jullie hierover? Ervaren jullie hetzelfde als ik of helemaal niet? Ben je ooit al eens in een boek een woord tegengekomen waarvan je echt dacht: Halleluja, dat zou ik nooit of te nimmer zeggen én ik wil het nooit meer tegenkomen?

Laat het weten in de comments! Ik ben benieuwd welke woorden ik vergeten ben!

 

 

 

 

 

 

26 thoughts on “Mijn lijstje van woorden die Vlamingen écht haten in Nederlandse vertalingen

  1. Je hebt helemaal gelijk. Ik vond het zelf zo erg dat ik even dacht dat Vanessa uit Nederland kwam toen ik Tweedehands Vleugels las omdat het zo Nederland-ish geschreven was en dat is toch erg als je dat begint te denken? Ik vind het ook een beetje belachelijk dat wij moeten leven met zo’n begrippen waar ik nog nooit van gehoord heb (zeker als ze elkaar beginnen uitmaken), terwijl er geen ruimte is voor worden zoals microgolf(oven). Ik bedoel dat is toch verstaanbaar. Ze zeggen toch ook micro wave in het Engels?

  2. Hahaha ik heb echt hardop moeten lachen! Maar eerlijk gezegd zijn de dingen die je noemt denk ik ook behoorlijk ergerlijk voor Nederlandse lezers, want de helft van die dingen gebruikt het grootste gedeelte van Nederland ook niet (Kloteharses, watsgeburt, bajes en kek?)

  3. Jaaaaaaaa ik keek al zo lang uit naar deze lijst :’) EINDELIJK! En helemaal met je eens natuurlijk. Eentje die mij altijd is bijgebleven is ‘Dat komt nou rauw op mijn dak vallen’ en ik had echt zoiets van … whut? 😀 Al die dingen met fietsen en harses trouwens ook! Potje janken en bagger storen mij dan iets minder, omdat ik ze alleszins begrijp. En da’s lang niet altijd het geval bij van die Hollandse uitdrukkingen! 😀

    1. Ja, ik ben het helemaal met je eens! O die uitdrukking die jij noemt heb ik ook al eens gelezen. Maar op zich begrijp ik het, maar tja: dat is het dan ook weer… Welke woorden heb jij het meest moeten schrappen in je manuscript die te VL waren?

    2. Nu moet ik dus spontaan denken aan het feit dat jij jouw boeken moest “ontvlaamsen”. Dat is toch van de pot gerukt, zouden ze in Nederland zeggen.

      Ik vind het vooral opvallend dat uitdrukkingen die heel duidelijk typische Nederlands zijn, gebracht worden als Algemeen Nederlands, terwijl dat andersom nooit het geval is. Als een boek in NL en Vlaanderen gaat verschijnen vind ik dat een uitgever hier best rekening mee kan houden.

  4. Ik moet zeggen dat ik van frigo en microgolf wel vermoed wat het is, ik denk een vriezer en magnetron? En wat moest ‘kussen’ bij het boek van Sylvia van Driessche zijn, een kussen om op te liggen, of zoenen?

    Al die Nederlandse uitdrukkingen zijn mij natuurlijk vrij gewoon, dus ik was heel verbaasd dat ‘op die fiets’ alleen bij ons gebruikt wordt. Nou gebruik ik ‘Wat heb ik nou aan m’n fiets hangen?’ dan weer echt noooit, misschien is die alweer vrij oud. Kek is trouwens meer iets als cool en hip, alleen is het totaal niet cool meer om dat te zeggen. Watsgeburt mag van mij ook meteen geschrapt worden. De bajes is meer de ruige versie van het woord gevangenis, vooral in Baantjer gebruiken ze dat vaak. MAAR OMG DE PATAT. Ik denk bij frietjes dus alleen aan van die slappe dunne McDonalds frietjes. Of kinderen die ze zo noemen. En bij patat gewoon aan.. ja, wat wij patat noemen, en bij jullie waarschijnlijk een aardappel is? Ik heb ook wel eens ‘patatten’ gehoord, is dat dan wel weer friet? Al die vergelijkingen, je zou er spontaan een potje van moeten janken (sorry, sorry, haha!)

    1. Ja, bij ons is een patat een aardappel en frietjes frietjes. (Niet alleen die van de McDonalds…) Een frigo is de koelkast én de microgolf is inderdaad de magnetron. (Wat heel erg raar klinkt in ons hoofd…) Kussen is voor ons een kussen om op te liggen, maar ook het werkwoord voor zoenen (dat zeggen we eigenlijk nooit, schrijven misschien dan wel weer).

    1. Haha, ik snap je dilemma helemaal. Maar ik zeg eigenlijk van kinds af aan muizenstrontjes tegen hagelslag en ik heb er nooit niet echt last van gehad. Ik associeer het met iets heel lekkers!

  5. Leuk om te lezen! Meestal erger ik me niet vaak aan de Nederlandse vertalingen, maar nu ik jouw blogpost lees, denk ik dat ik meer op zal letten.
    Ik kan me heel erg ergeren aan alle scheldnamen die beginnen met kanker zoals kankerwijf. Dat vind ik echt niet kunnen.

  6. Wel (en niet ‘nou’ haha), deze post is een beetje voor mij op het lijf geschreven, precies. Dus hier móét ik gewoon op reageren natuurlijk 😀
    Eerst en vooral, je hebt helemaal gelijk. En aangezien jij ook Toegepaste Taalkunde gaat studeren, zal je er de komende jaren helemaal achter komen wat voor een probleem het verschil Nederlands/Vlaams is bij het schrijven en vertalen van allerhande teksten, niet alleen boeken. Daar wordt normaal wel op ingegaan tijdens de lessen.
    Een paar van de voorbeelden die je aanhaalt, heb ik eigenlijk zelf nog nooit gezien in boeken. Ik ken ‘op die fiets’ van Nederlanders, maar ik heb het GELUKKIG nog nooit ergens zien staan. Ik zie op Van Dale dat het inderdaad Algemeen Nederlands is, dus… helaas, ze kunnen dat gewoon gebruiken als ze dat willen.
    Om over die ‘patat’ te beginnen, dat maakt het nog wat moeilijker. Even een taalkundige lesje hier voor iedereen die twijfelt: Nederlanders eten meestal ‘friet’ of inderdaad ‘patat’ (wat trouwens enkel in Nederland standaardtaal is, dus eigenlijk zouden ze dat moeten vermijden inderdaad) en ‘aardappels’. Voor Vlamingen is een ‘patat’ wat in het hele taalgebied als ‘aardappel’ te boek staat. Een Vlaming zal dat eigenlijk nooit zeggen, al is ‘patat’ bij ons een twijfelgeval of dat standaardtaal is in Vlaanderen of niet. Wij eten meestal ‘frieten’.
    Oké ik kan wel een tijdje blijven doorgaan, maar zoals je al wel doorhebt is het dus niet makkelijk… Het komt hierop neer: er zijn woorden, woordgroepen, uitdrukkingen enzovoorts die in Vlaanderen en Nederland verschillende betekenissen hebben, meer, minder of niet gebruikt worden, en onbekend zijn. Jammer genoeg komen er een boel van die Nederlandse woorden voor in boeken omdat de meeste uitgevers in Nederland gevestigd zijn en met Nederlandse vertalers werken, en die hebben nogal dikwijls geen idee van wat wel of niet gebruikt wordt in heel de Lage Landen (specifiek Vlaanderen), omdat ze daar niet op gewezen worden tijdens hun opleiding (daarom gebruiken ze dus ‘patat’). En de uitgevers maakt het ook niet veel uit, meestal (als ze het al weten).
    Daar komt nog bij dat het Nederlands een voorkeursbehandeling lijkt te krijgen tegenover het Vlaams, en dat uit zich voornamelijk in twee vormen. 1) Zaken die enkel Nederlanders gebruiken, krijgen nog dikwijls het statuut als ‘gebruikt in het hele taalgebied’ (dus ook Vlaanderen) terwijl dat dus niet zo is; geen idee hoe dit komt, waarschijnlijk heeft het iets te maken met het feit dat er niet genoeg onderzoek gedaan wordt naar het gebruik van het Nederlands/Vlaams in Vlaanderen. (Wat dus de reden is dat ze gewoon ‘op die fiets’ kunnen gebruiken.) 2) Zaken die enkel Vlamingen gebruiken, krijgen dikwijls niet eens het statuut ‘standaardtaal in Vlaanderen’, maar eerder ‘informeel gebruikt (= GEEN standaardtaal) in Vlaanderen/onduidelijk of dit bij de Vlaamse standaardtaal hoort’. (Wat dus de reden is dat ‘patat’ in de betekenis van ‘aardappel’ zelfs in Vlaanderen geen officieel Vlaams is.)

    Het gaat, helaas, heel moeilijk zijn om die typische Nederlandse uitspraken eruit te halen. Dat is zeker het geval bij informeel taalgebruik, waarbij er heel dikwijls geen overeenkomsten zijn tussen Nederland en Vlaanderen, maar beide gebieden hun eigen woorden gebruiken. Verder mag dat eigenlijk weinig problemen vormen – je moet enkel zoeken naar woorden die in beide gebieden gebruikt worden, maar dat is dus niet zo makkelijk als het lijkt, aangezien de meeste (Nederlandse) vertalers geen idee schijnen te hebben dat bepaalde woorden in Vlaanderen compleet gestoord klinken. Het enige wat we bijna kunnen doen is lijstje maken waar we alle rare dingen in zetten, en dat opsturen naar uitgeverijen en vertalers.

    Als je naar mijn absolute haat vraagt, is dat heel eenvoudig. Ik word er echt onnozel van als ik iets zie staan als ‘havo’ en ‘groep 5’, want ik heb geen idee wat dat is, hoe dat overeenkomt met het Vlaamse systeem. Dan zouden ze in boeken beter iets schrijven als ‘de x-ste klas/het x-ste jaar van het middelbaar’, en dan begrijpt iedereen het wel. Het allerergste is nog wel dat ik dat ook dikwijls terugzie in enquêtes en vragenlijsten van uitgeverijen als je moet aanduiden in welke richting je zit op school. Kijk mensen, het is heel eenvoudig: er zijn ook Vlamingen die jullie lijsten invullen. Het Vlaamse schoolsysteem is totaal anders dan het Nederlandse. Deal with it. Zorg dat je Vlaamse opties in je lijst opneemt – één klik op het internet en Wikipedia vertelt je alles, zo moeilijk is het niet hoor. Ik heb geen havo en vwo en god mag weten wat nog allemaal gevolgd, ik heb ASO gevolgd.

    En nu stop ik maar, anders ben ik nog een uur bezig XD

    1. Haha, Tim, je hebt er bijna een essay over geschreven, maar ik geef je helemaal gelijk. Ik denk dat uitgeverijen én vertalers zelfs soms nog niet helemaal doorhebben wat voor rare woorden Nederlanders wel niet gebruiken. Niet dat ze onverstaanbaar zijn, maar voor Vlamingen is het echt verschrikkelijk. Het verpest voor mij soms echt de kwaliteit van een vertaling. (Al kan die nog zo foutloos zijn.) Plus, ik moet bekennen dat ik het HELEMAAL eens ben met je laatste puntje over de Havo’s en weet ik veel wat. Ik weet nooit waar het over gaat of welke soort richting het is én dat is jammer. Zeker als een boek zich afspeelt in een ander land dan Nederland.

  7. Dit is zo herkenbaar. Ik las laatst een boek en ik wist meteen vanaf de eerste pagina dat het vertaald was door een Nederlander (door onder andere het woord ‘jatten’)

  8. Ik haat het ik haat het IK HAAT HET

    Zo moeilijk is het toch niet om Algemeen Nederlandse woorden te gebruiken? Wij zetten in boeken toch ook niet ‘prison’? En Nederlanders zouden geen ‘bajes’ mogen gebruiken in boeken. Beide mogen dag niet GEBRUIK GEWOON GEVANGENIS

    Sorry beetje frustraties hihi

  9. Ik herken de frustraties ? Onlangs las ik ‘Heel Me’en daar ondervond ik soms hetzelfde. Zo stond er ergens: een bak koffie. Echt letterlijk bak voor een kopje koffie, nog niet eens een verkleinwoord.

  10. Okay kek heb ik nog nooit gehoord haha. Hoe komen ze erbij? Kloteharsas ook niet overigens. Bagger was dan weer heel hip tijdens mijn tienerjaren. Toch ook al een 15 jaar geleden haha.
    Mooie lijst en topic.

  11. Vrijwel al deze uitdrukkingen vallen onder spreektaal/straattaal en zijn dus geen officieel correct Nederlands.. Behalve patat dan. Waar het in België een aardappel is, noemen wij een aardappel gewoon een aardappel, en patat friet of patat (ligt ook aan de regio).
    Omdat veel Engelse boeken ook gebruik maken van spreektaal, moet dit in Nederlands natuurlijk ook een beetje gebeuren, anders wijkt de vertaling teveel af.
    Maar ik snap wel hoe frustrerend het is, hoor, wanneer je steeds denkt; huhhh? Dat is andersom ook zo, bijvoorbeeld hoe jullie Franse dingen vertalen en gebruiken (een tas koffie, in Nederland is iedereen in de war).
    Een aantal van je voorbeelden zijn gelukkig uitzonderingen op de regel. Kek gebruikt bijna niemand, en ‘Op die fiets’, is echt spreektaal, absoluut geen standaard uitdrukking. In dit geval had ik het – als ik een uitgever was – ook aangepast.
    En tja.. bajes, dat is inderdaad een synoniem voor gevangenis, evenals de nor of het gevang. In het Engels heb je dat ook: jail, prison, detention centre… en ga zo maar door. In sommige teksten klopt het gewoon niet als je het correcte ABN woord gebruik.

  12. Audrey, goed dat je je ergernis neerschreef. Voor mij is dit ook een hele grote ergernis. Vroeger had ik dat probleem gewoonweg niet. In mijn tijd keek bijna iedereen naar de Nederlandse televisie, waardoor ik ook Nederlandse uitdrukkingen oppikte. Los daarvan voel ik me de laatste jaren behoorlijk dom bij het lezen van een boek in het Nederlands, want er staan behoorlijk wat woorden in die voor mij en andere onverstaanbaar zijn. Nederlands lezen voelt op die manier aan als een vreemde taal terwijl het je moedertaal is.

  13. […] Mijn lijstje van woorden die Vlamingen écht haten in Nederlandse vertalingen Series I am not going to finish, Part 1 30 before 30 – conclusie  Dankbaarheid: 25 dingen om dankbaar voor te zijn  The friday five: Boeken die ik zou nomineren voor de prijs beste boek voor jongeren  My Fantasy A to Z (Wyrd and Wonder)  Van 10 naar 1: de boekige versie  Gastblog: Talitha & 9 kleine dingetjes over Nederland TAG : Van tien naar één  8x Supernatural voor boekenwurmen Words I learned through reading, Part 1 8 boeken waarbij ik de boot gemist heb Dingen die ik mij wel eens afvraag (2) 9 boeken met een sterke vrouw in de hoofdrol Gastblog Lilith bij Talitha […]

  14. Ik snap je wel inderdaad, leuk geschreven! Sommige dingen zijn echter wel echt aan de context verwant, zoals bajes en een potje janken. Wat andere dingen betreft – zoals watsgebeurt en kek – ben ik het wel met je eens: dat is waarschijnlijk een popiejopie keuze geweest van de uitgever die niet echt steek houdt.

  15. OOOH ik ben zo blij met deze blog.
    Als vertaler in spe vind ik het ronduit onrechtvaardig dat Vlamingen zich altijd maar moeten aanpassen aan het zogezegde “Algemeen Nederlands”, en dat wij steeds maar “vreemde” taal moeten toleren tijdens het lezen. Aan dat onrecht moet iets worden gedaan. Ik wou een zelfs een stuk in mijn thesis aan wijden, maar in het heersende klimaat “er is maar één literair Nederlands” heb ik het maar niet gedaan.
    Begrijip me niet verkeerd, ik heb niets tegen het Nederlands-Nederlands, maar alle inspanningen kunnen niet van één kant komen.
    groetjes

    1. Als zelf vertaler in spe, snap ik je frustratie helemaal! Op zich moet ik er wel bij vertellen dat ik de huidige vertalingen minder goed vind voor het Vlaamse taalgebied, maar ze mogen gewoon wel een paar aanpassingen hebben die het fijner maken voor beide taalgebieden. 🙂 Dus wie weet: hopelijk kunnen we er samen iets aan veranderen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.